uur en
minuten

Insect van het Jaar 2023:
De wc-motmug

Met 34% van de stemmen heeft de wc-motmug de verkiezing van Insect van het Jaar 2023 gewonnen!

Er zijn drie boeken en één exclusieve excursie verloot. De winnaars van een boek zijn: Ties van Hoek, Vidya Dunki Jacobs en Annelies Vanoppen. Inge Dekker gaat samen met een groep entomologen én Hanna Bervoets op excursie

Taxon Foundation organiseert samen met EIS Kenniscentrum Insecten en de Nederlandse Entomologische Vereniging de Insect van het Jaar verkiezing. Uit een shortlist van vijf bijzondere Nederlandse insecten, elk geadopteerd door een bekende Nederlander, heeft het Nederlandse publiek zijn favoriet gekozen.

Op deze pagina vind je behalve de winnaar ook alle andere genomineerde insecten en hun ambassadeurs.

Foto: Klaas Hendrik Slump
Foto: Klaas Hendrik Slump

Hanna Bervoets

Hanna Bervoets (1984) is schrijver van acht romans. Daarnaast publiceert zij korte verhalen, en essays over o.a. media en techniek.

Winnaar in  met

 34 % van de stemmen

De wc-motmug

 - Clogmia albipunctata

De wc-motmug heeft zijn naam niet mee. Laten we met het laatste beginnen. Het is misschien wel een mug, maar eentje die geen bloed zuigt en dus niet kan steken. Hij stelt zich tevreden met wat water en soms een beetje nectar. Hij heet motmug omdat hij lijkt op een klein vlindertje met een donzig lijf en prachtig behaarde vleugels. Die haren zijn waterafstotend zodat hij niet verdrinkt als hij per ongeluk nat wordt. De antennen zien eruit als een ketting met lange wimpers, wat het een prachtig insect maakt. Zijn uiterlijk heeft hij dan weer wel mee. Dit mugje wordt vaak gezien op muren van wc’s en badkamers maar ook bij andere stilstaande watertjes. Daar ontwikkelt hij zich in, zich voedend met bacteriën in organisch afval. Dit doen ze ook in kieren of zwanenhalzen op je badkamer waar viezigheid in achterblijft.

Nummer 2 in

  met

 27 % van de stemmen

Het goudoogje

 - Chrysoperla carnea s.l.

Het goudoogje is een gaasvlieg. Gaasvliegen behoren tot een groep insecten die netvleugeligen heten – Neuroptera – en zijn te herkennen aan hun grote, doorzichtige vleugels met aderen in netstructuur. Het zijn gracieuze insecten met een fladderende vlucht. Ze leggen eieren die lijken op miniatuurpareltjes die ieder op een eigen steeltje staan. Dat moet ook wel, want uit de eitjes komen larven die alles oppeuzelen wat ze tegenkomen. Ook de eieren van hun broertjes en zusjes als die niet onbereikbaar zouden zijn. De larven van het goudoogje hebben grote, sikkelvormige kaken die hol zijn: een soort gruwelijke grijptang met ingebouwd rietje, waarmee ze hun prooi – vaak een bladluis – kunnen grijpen en tegelijkertijd leegzuigen. Ze doen dit zo efficiënt dat ze vaak worden ingezet als biologische gewasbeschermer.

Volwassen gaasvliegen “zingen”. Ze maken geluid door met hun lichaam trillingen te veroorzaken in het blad of takje waarop ze zitten. Dit doen ze om een partner aan te trekken. Uit onderzoek blijkt dat verschillende groepen goudoogjes een andere zang hebben. Vaak betekent dit dat het niet één soort is, maar meerdere. Daarom staat er “s.l.” achter de wetenschappelijke naam: sensu lato, in ruime zin, waarmee biologen willen aangeven dat het misschien om verschillende soorten gaat. Maar dat moet nog “even” worden uitgezocht. Een raadsel dus!

Taxon-Foundation-IvhJ-231-1

Youp van 't Hek

Youp (1954) cabaretier, columnist en voormalig insectendompteur!

Foto: Erik van 't Woud
Foto: Erik van 't Woud

Felienne Hermans

Felienne is hoogleraar didactiek van de informatica aan de Vrije Universiteit Amsterdam, en werkt een dag per week als docent op het Lyceum Kralingen in Rotterdam.

Felienne heeft in 2020 de Hedy programmeertaal ontwikkeld. Van 2012 tot 2018 organiseerde ze de Joy of Coding-conferentie. Ze is ook host van de SE-radio podcast, een van de populairste podcasts over software op het web. In 2021 won Felienne de Nederlandse Prijs voor ICT onderzoek.

Felienne zit in het bestuur van I&I (de vakvereniging van informaticadocenten) en ze is lid van TC39 (de commissie die JavaScript ontwikkelt)

Felienne blogt op felienne.com en schrijft columns voor AG Connect en de Ingenieur.

Nummer 3 in

  met

 16 % van de stemmen

De beverkever

 - Platypsyllus castoris

De beverkever wordt ook wel beverluis genoemd. En toen hij werd ontdekt (in 1869 in het beververblijf in de Rotterdamse Diergaarde) werd hij voor een vlo versleten. Dan moet het wel een raar beestje zijn, zo raar zelfs dat er in alle verwarring een tijdje een speciale insectenorde voor was opgericht. Toch is het een echte kever, maar dan wel eentje die leeft als een luis in de pels van de bever. Hij is blind, kan niet vliegen is nog geen drie millimeter lang. Zo plat als een dubbeltje kruipt hij op zijn kant tussen de haren van de bever door, vaak met honderden tegelijk. Wat hij daar precies eet is nog steeds niet helemaal duidelijk: vermoedelijk de vetten waarmee de bever zijn vacht waterdicht houdt, maar misschien ook wel huidschilfers. De beverkever was en is een raadselachtig insect.

Nummer 4 in

  met

 13 % van de stemmen

De gewone tweevleugel

 - Cloeon dipterum

De gewone tweevleugel is de algemeenste haft van Nederland. Haften worden ook wel eendagsvliegen genoemd vanwege de korte levensduur van het volwassen insect. Het grootste deel van zijn leven brengt een haft door als jonkie – een waternimf, of naiade. De naiaden leven in sloten, vijvers en ander stilstaand water, waar ze ademen met golvende kieuwen.

Nadat de waternimf zich tot gevleugeld insect (subimago genoemd) heeft ontwikkeld, gebeurt er iets wat uniek is binnen het insectenrijk. Hij vervelt nóg een keer, nu tot het imago – het volwassen insect. Dan pas gaat het prachtige, tere diertje met sierlijke staartdraden zich richten op de voortplanting. Mannelijke gewone tweevleugels hebben ogen die deels een bizarre koker vormen. Die worden toepasselijk muffinogen genoemd. Het is leuk om het baltsgedrag van die mannetjes te bekijken. Ze vliegen in groepjes met zwierige bewegingen verticaal op en neer. Af en toe komt een vrouwtje langs om het meest aantrekkelijke mannetje uit te kiezen voor de paring

Taxon-Foundation-IvhJ-232-1-sq

Chazia Mourali

Chazia Mourali maakt het gespreksprogramma Goed Ingelichte Kring op NPO Radio 1. Het programma waarin de slimste vrouwen van Nederland messcherp commentaar geven op de actualiteit. Na haar studie Frans werkte ze jarenlang als redacteur en presentator bij diverse activiteitenprogramma’s. Veel mensen kennen haar van de tv shows die ze vervolgens presenteerde op RTL 4, zoals De Zwakste Schakel en de Achmea Kennisquiz.

Chazia is een groot liefhebber van opera. Voor de NTR televisie maakte ze een serie over componist Giacomo Puccini. Ze tuiniert graag en houdt van het gegons van hommels en gefladder van vlinders op warme zomerdagen.

Foto: Carla Manten
Foto: Carla Manten

Reinier van den Berg

Voor mij was het weer mijn eerste passie. Als tienjarig jochie wist ik het al: later weerpresentator worden. Na middelbare school en Universiteit Wageningen was ik nauw betrokken bij de oprichting van Meteo Consult en vanaf 1989 kwam ik ook op de landelijke tv. Bij RTL4, en inderdaad, als weerpresentator. In ruim 30 jaar heb ik heel wat depressies aangekondigd op het scherm, maar nog veel meer hogedrukgebieden. Want ik ben een echte optimist. Die graag voor het avontuur en de uitdaging gaat. Dat avontuur en die uitdaging zoek ik als ondernemer ook graag bij startende bedrijven op het gebied van duurzame innovaties. En de broodnodige rust put ik elke dag uit de natuur.

Nummer 5 in

  met

 10 % van de stemmen

De boskakkerlak

 - Ectobius sylvestris

De boskakkerlak is een van onze inheemse kakkerlakken en hoort dus bij de Nederlandse natuur. Het is geen ingeburgerde exoot die huizen van mensen onveilig maakt. Hij wil niet eens bij ons in huis leven; het is een echt buitendier. Zoals de naam al doet vermoeden leven boskakkerlakken in het bos, maar je kunt ze ook vinden op de hei. Deze insecten zijn volstrekt ongevaarlijk: ze bijten niet, ze steken niet en ze brengen geen ziektes over. Vooral de mannetjes zijn erg mooi. Ze hebben lange, geel geaderde voorvleugels en een zwarte, klokvormige vlek op het halsschild. De vrouwtjes hebben halflange vleugels en kunnen niet vliegen. Tweemaal per jaar maken ze een eipakketje dat eruitziet als een damestasje. Dat dragen ze aan hun achterlijf met zich mee en laten het vallen als ze een gunstige plek hebben gevonden. Hun voedsel bestaat vooral uit plantenafval uit de vrije natuur: het zijn nuttige opruimers.