uur en
minuten

Insect van het Jaar 2022:
De waterschorpioen

Met 53% van de stemmen heeft de waterschorpioen de verkiezing van Insect van het Jaar 2022 gewonnen!

Taxon Foundation organiseert samen met EIS Kenniscentrum Insecten en de Nederlandse Entomologische Vereniging de Insect van het Jaar verkiezing. Uit een shortlist van vijf bijzondere Nederlandse insecten, elk geadopteerd door een bekende Nederlander, heeft het Nederlandse publiek zijn favoriet gekozen.

Op deze pagina vind je behalve de winnaar ook alle andere genomineerde insecten en hun ambassadeurs.

Foto: Lonneke van der Palen
Foto: Lonneke van der Palen

Pieter Derks

Cabaretier en columnist Pieter Derks maakt sinds 2006 cabaretvoorstellingen, waarvan de laatste (Voor wat het waard is) in 2019 werd genomineerd voor een Poelifinario, de prijs voor het beste cabaretprogramma van het seizoen.

Hij ging naar de Koningstheaterakademie in Den Bosch omdat hij zeker wist dat hij cabaretier wilde worden. In 2005 won hij de publieksprijs op het Amsterdams Kleinkunst Festival en ging hij zijn eerste avondvullende voorstelling maken (Dat zal je nog verbazen). Sindsdien komt hij zo’n beetje elke twee jaar met een nieuwe voorstelling. Tussendoor maakte hij in 2013 nog een oudejaarsconference, die werd uitgezonden op Radio 1.

Als columnist begon hij in 2011 op Radio 1, en werd hij bij een groter publiek bekend als huiscomedian van De Wereld Draait Door, waar hij van 2012 tot 2014 elke vrijdag de week afsloot. Sinds 2014 is hij elke woensdag rond 12:30 te horen als columnist bij De Nieuws BV op Radio 1.

Winnaar in  met

 53 % van de stemmen

De waterschorpioen

 - Nepa cinerea

De waterschorpioen doet denken aan een schorpioen met zijn grijparmen en vaak omhooggerichte “staart”, maar het is natuurlijk geen schorpioen. Het is een wants. Zijn staart is evenmin een staart. Die lijkt ook wel een beetje op een angel, maar dat klopt ook al niet. Het is in feite een soort snorkel, waarmee hij ademhaalt terwijl hij langs oevers net onder het wateroppervlak zit. Heel onschuldig dus. Het venijn zit bij dit insect aan de voorzijde. Hij heeft stekende en zuigende monddelen, waarmee hij kleine prooidieren kan eten, zoals visjes, maar ook veel muggenlarven. De waterschorpioen vertrouwt op zijn camouflage om zichzelf te beschermen, want hij lijkt een beetje op een blad dat in het water drijft. Hij beweegt ook nauwelijks. Als je hem toch vindt en vastpakt, kan hij zichzelf verdedigen door die prikkende monddelen in je vinger te steken.

Nummer 5 in

  met

 8 % van de stemmen

De kikkerbillenbijter

 - Culex territans

De kikkerbillenbijter is een steekmug, maar wij hebben er niets van te vrezen. Ze steekt ons niet. Bijzonder aan deze mug is dat zij beter kan horen dan ruiken. Ik zeg zij, want mannelijke muggen bijten nooit. Het zijn de vrouwen die door sommigen als problematisch ervaren worden, want zij hebben bloed nodig om hun eieren te laten rijpen. Die eieren leggen ze daarna in het water, waar algen groeien die de larven eten als ze uitkomen.

De meeste muggen vinden een bloedmaaltijd door het CO2 te detecteren dat door warmbloedige wezens wordt geproduceerd. Maar de kikkerbillenbijter wordt meer aangetrokken door het gekwaak van kikkers. Wetenschappers hebben dat getest door opgenomen kwaakjes te laten horen, waar de muggen op afkwamen. Andersom wordt deze mug zelden gelokt door CO2-vallen, die gebruikt worden om te onderzoeken welke steekmuggen ergens voorkomen. Hierdoor wordt de kikkerbillenbijter erg weinig gezien, terwijl ze eigenlijk overal wel aanwezig is. Tenzij ze net is opgegeten door haar donor.

Taxon-Foundation-IvhJ-Asha-Culex-territans

Asha ten Broeke

Asha ten Broeke (1983) is schrijver en columnist voor de Volkskrant. In haar werk staan thema’s als ongelijkheid en de zoektocht naar een betere wereld vaak centraal, maar ze schrijft ook graag over de aarde, het klimaat en de natuur. In haar vrije tijd wandelt ze in het bos of langs het water, breit ze truien en rommelt ze in haar tuin. Daar heeft ze trouwens ook een kikkerpoeltje, dus ze hoopt binnenkort de kikkerbillenbijter van dichtbij te kunnen bewonderen.

Foto: Keke Keukelaar
Foto: Keke Keukelaar

Peter Middendorp

Peter Middendorp (Emmen, 1971) brak door met Vertrouwd voordelig, een aangrijpende, humoristische roman over een jeugd in de Blokker-winkel in Emmen. Deze roman werd met sterren begroet in de kritiek, stond op de longlist van de Libris Literatuur Prijs en werd bekroond met de Groninger Boekenprijs. Jij bent van mij werd genomineerd voor de BookSpot Literatuurprijs, bekroond met de Groninger Boekenprijs en vertaald in het Duits. Onlangs verscheen zijn laatste roman, Neven. Sinds 2012 is Peter Middendorp columnist voor de Volkskrant.

Nummer 4 in

  met

 9 % van de stemmen

Het groot schrijvertje

 - Gyrinus paykulli

Het groot schrijvertje is een kever die in het water leeft. Deze kevers zien meerdere lagen. Ze hebben namelijk ogen die in tweeën gespleten zijn, waarbij de bovenste helft boven water kan kijken en de onderste helft eronder. Die splijting is volledig: tussen de twee helften van een oog is de spriet ingeplant. Door in twee werelden tegelijk te kijken, kunnen ze prooien aan beide kanten van het wateroppervlak zien aankomen, maar ook roofdieren die het juist op hen gemunt hebben. Voor die roofdieren zijn ze bijna ongrijpbaar, want schrijvertjes zijn glad en snel en duiken onder als ze zich bedreigd voelen.

Deze kevers zwemmen in groepen en draaien daarbij steeds om elkaar heen. Ze zwemmen snel rond, peddelend met hun midden- en achterpoten. De voorpoten gebruiken ze om prooien te grijpen: kleine diertjes die op het water vallen of waterdiertjes die onder het wateroppervlak zwemmen.

Nummer 3 in

  met

 11 % van de stemmen

Het zanddakje

 - Molanna angustata

Het zanddakje is een kokerjuffer, wat de benaming is van een jonge schietmot. Schietmotten zijn geen echte motten. Ze lijken wel een beetje op nachtvlinders, maar hebben haren op de vleugels in plaats van schubben. Volwassen schietmotmannen vliegen in zwermen rond op zoek naar vrouwen. Na het paren zet de vrouwelijke schietmot haar eitjes af in water. De larven die daaruit komen, heten dus kokerjuffers. Ze worden zo genoemd omdat veel soorten kokers of huisjes maken die enige bescherming bieden aan hun weke achterlijf. Dat achterlijf heeft kieuwen waarmee zuurstof wordt opgenomen als de larve peristaltische bewegingen maakt in de koker en zo het water daarin laat stromen. De voorkant van kokerjuffers is minder teer. De stevige kop wordt gebruikt als deksel wanneer de larve zich in de koker terugtrekt bij gevaar. Dreigt er geen gevaar, dan komen de kop en zes pootjes uit het huisje en wandelt de kokerjuffer over de bodem op zoek naar voedsel, dat kan bestaan uit planten, algen, organisch afval en prooidiertjes. Dat huisje wordt dus door de kokerjuffer zelf gemaakt. Het zanddakje gebruikt spinsel uit klieren in de kop om een fragiel ogend kunstwerkje van zandkorrels te bouwen, met een afdakje boven de kop. Het geheel valt volledig weg tegen de ondergrond.

Foto: Els Zweerink
Foto: Els Zweerink

Sheila Sitalsing

Sheila Sitalsing (Paramaribo, 1968) groeide deels in Suriname en deels op Curaçao op en haalde een master algemene economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Ze werkte de afgelopen 27 jaar voor achtereenvolgens het Rotterdams Dagblad, Elsevier en de Volkskrant als onder meer financieel-economisch verslaggever, correspondent Europese Unie in Brussel, chef Economieredactie en politiek redacteur in Den Haag. Tussen 2009 en 2011 werkte ze in Suriname voor onder andere Starnieuws. Tegenwoordig werkt ze als freelancejournalist voor onder meer het radioprogramma Met het Oog op Morgen, het magazine Opzij en schrijft ze drie keer per week een column in de Volkskrant over politiek en economie. Voor die columns won ze de Heldringprijs voor beste columnist van Nederland. Met Hans Wansink schreef ze De Kiezer heeft Altijd Gelijk (2010, Nieuw Amsterdam Uitgevers). In 2016 verscheen van haar hand Mark, portret van een premier (Prometheus). Haar columns over coronajaar 2020 zijn gebundeld in Dagboek van een krankzinnig jaar (januari 2021, de Bezige Bij).

Taxon-Foundation-IvhJ-De-veenmol-Willemijn-Veenhoven-sq

Willemijn Veenhoven

Willemijn Veenhoven (Amsterdam, 19 november 1974) is een Nederlandse radio- en televisiepresentatrice. Na enkele jaren bij de NCRV op Radio 1 maakte ze de overstap naar BNN. Sinds februari 2006 presenteerde ze voor die omroep eerst BNN United en tot eind 2013 BNN Today. Ook presenteerde zij samen met afwisselend Tijs van den Brink en Felix Meurders het ochtendprogramma van de Radio 1 Sportzomer. Vanaf januari 2014 presenteerde ze voor de fusieomroep BNNVARA De Nieuws BV op NPO Radio 1. In seizoen 8 van De Wereld Draait Door was zij enkele keren tafeldame. In januari 2020 werd ze samen met Erik Dijkstra een van de vijf presentatieduo’s van het praatprogramma Op1 op NPO 1. Tevens werd ze toen co-presentator bij het tv-programma Vroege Vogels. Vanaf 2 januari 2021 is ze de nieuwe presentator naast Dolf Jansen van het NPO Radio 2-programma Spijkers met koppen, als opvolger van Felix Meurders.

Nummer 2 in

  met

 19 % van de stemmen

De veenmol

 - Gryllotalpa gryllotalpa

De veenmol is een krekelachtige met een dik halsschild en sterk verbrede voorpoten voorzien van klauwen die lijken op die van een mol. De klauwen hebben ook dezelfde functie: er worden gangen mee gegraven in de grond, waar deze soort woont. Daar, vlak onder de oppervlakte, gaat een veenmolman met zin zitten zingen. Geluidsgolven planten zich echter niet goed voort in de bodem, dus zijn liefdeslied zou slecht hoorbaar zijn als deze dieren geen truc hadden verzonnen. Aan de ingang van hun hol maken ze een of meerdere hoornvormige openingen, waardoor het geluid van over elkaar wrijvende vleugels versterkt wordt. Op die manier trachten ze vrouwen te verleiden een bezoek te brengen aan hun onderkomen.

Die vrouwen kennen broedzorg. De meeste insecten leggen eieren en de jongen zoeken het daarna zelf maar uit, maar niet die van de veenmol. Ze verzorgen hun eieren door ze te “likken” om schimmels te verwijderen. En als die eieren eenmaal zijn uitgekomen, bewaakt ze het nest met haar pasgeboren kinderen.