Insect van het Jaar 2025

Een vrouwtje van onze grootste graafwesp zorgt goed voor haar jongen. Ze heeft een kam aan de poten waarmee ze het zand wegharkt als ze haar tot 20 cm diepe nest graaft. Met die kam dicht ze de nestgang ook weer af. Ze hoopt zo nestparasieten zoals blaaskopvliegen en dambordvliegjes buiten te houden. Ironisch dat haar parasieten vliegen zijn, want het zijn ook juist vliegen die ze zal gaan vangen voor haar jongen.

Zodra ze de eerste vlieg gevangen heeft, brengt ze die in het nest en legt daar een ei op. Vervolgens zorgt het vrouwtje ervoor dat de larve steeds verse vliegen krijgt om te eten. Het formaat van deze vliegen groeit mee met de larve.

De broedzorg duurt een dag of tien. In deze periode worden 20-30 vliegen naar de larve gebracht. De harkwesp kan van meerdere nestjes tegelijk onthouden waar ze zich bevinden en hoe groot de prooi moet zijn die ze er brengt. Haar nazaten zal ze nooit volwassen zien, die komen pas volgend jaar uit de pop.
De harkwesp is voornamelijk zwart met grillige geelgroen banden op het achterlijf en gele poten. De ogen zijn opvallend groen. Ze heeft een geel kopschild met een grote, snavelvormig gele lip. Er zijn meer wespen met groene ogen, maar die zijn veel kleiner. De harkwesp wordt vooral in de duinen gezien. In het binnenland zijn ze veel zeldzamer en worden nog het meest gezien in Noord-Brabant.

De perenbladvlo is geen vlo. Het is een snavelinsect: diertjes die te herkennen zijn aan hun zuigsnuit. Bladvlooien verstoppen die snuit tussen de poten. Alleen het puntje piept verlegen tussen voor- en middenpoten naar buiten.

Perenbladvlooien zijn in de winter, zodra de zon maar even schijnt,  te vinden op de kale takken van perenbomen. Doordat ze een soort antivries produceren zijn ze zelfs bij matige tot strenge vorst actief. In de winter zijn ze onopvallend bruin gekleurd. Uit hun eieren komen nimfen (jonkies) die in de lente en zomer sap uit de bladeren zuigen. Ze scheiden overtollige suikers die ze zo binnenkrijgen uit als honingdauw, waarin ze zich dompelen als bescherming tegen roofvijanden. Uiteindelijk ontwikkelen ze zich tot de fraai gekleurde zomervorm. Sommige tuinders beschouwen perenbladvlooien als een plaag. Spuiten met bestrijdingsmiddelen werkt echter averechts. Hoe meer gif er gespoten wordt, hoe meer bladvlooien er zijn, doordat juist de natuurlijke vijanden worden gedood. Een daarvan is een wants. Deze rover kan gelokt worden door geurstoffen die de bladeren van de perenboom verspreiden als er door een bladvlo uit gezogen wordt.

De schaamluis, oftewel het platje, komt alleen en uitsluitend op mensen voor. Wij zijn de natuurlijke habitat van deze soort. En dan vooral onze schaamstreek, hoewel hij soms ook wel andere ruw behaarde lichaamsdelen bezoekt, zoals de anale regio, oksels, en wenkbrauwen. Bij sommige harige mannen voldoet bijna het gehele lichaam als verspreidingsgebied. Hoofdhaar houdt-ie niet van, want zijn klauwtjes zijn aangepast aan de dikkere, meer afgeplatte schaamharen. Daar houdt-ie zich aan vast terwijl hij met zijn priksnuit bloed zuigt en daar plakt zij de eitjes aan.

De laatste jaren gaat het slecht met de schaamluis. Door betere hygiëne maar vooral ook door het scheren van geslachtsdelen vindt op grote schaal habitatvernietiging plaats. En er zijn nog andere bedreigingen, want wij zijn het enige leefgebied van deze insectensoort. Zelfs op mensapen is-ie niet te vinden (die hebben hun eigen schaamluizensoort). Dus de wereld leefbaar houden is niet alleen eigenbelang: het is ook biotoopbescherming voor Pthirus pubis.